Eén van de belangrijke doelstellingen van het bodembeleid is om tegen 2036 de sanering van alle historische bodemverontreiniging te hebben opgestart. Volgens schattingen zijn er ruim 80 000 risicogronden, waarvan er op dit ogenblik ongeveer 40 000 zijn onderzocht. Een groot aantal van die gronden zijn niet gevat door verplichtingen tot bodemonderzoek. Het gaat daarbij vooral om volgende risicogronden:
- risicogronden met risico-inrichtingen die reeds in exploitatie zijn van vóór 29 oktober 1995 en geen periodieke onderzoeksplicht hebben;
- risicogronden met vroegere risico-inrichtingen waarvan de exploitatie begonnen is vóór 29 oktober 1995;
Om de doelstelling van onderzoek en bodemsanering van de gronden met historische bodemverontreiniging tegen 2036 te realiseren, voorziet de wijziging van het decreet in een instrument om ook de nog niet onderzochte risicogronden en de eventuele aanwezige historische bodemverontreiniging aan de oppervlakte te krijgen zodat de bodemkwaliteit van alle gronden met historische risico-activiteiten gekend is.
Daar de doorloopfase van oriënterend bodemonderzoek tot de bodemsaneringswerken tot 8 jaar kan duren, is het van belang tegen 2028 de bodemonderzoeken afgerond te hebben. Om alle bodemonderzoeken afgerond te hebben in 2028, is het opleggen van een verplicht onderzoeksmoment noodzakelijk. Uiterlijk begin 2027 dient er een oriënterend bodemonderzoek te zijn voor alle risicogronden met potentieel historische bodemverontreiniging. Om de uitvoering van die oriënterende bodemonderzoeken in de tijd te spreiden, wordt in een wijzigingsdecreet voorzien in een fasering van de onderzoeksplicht, nl. een uitvoering tegen eind 2021, eind 2023 en begin 2027.
Voor de risicogronden met nog in exploitatie zijnde risico-inrichtingen die reeds in exploitatie zijn van vóór 29 oktober 1995 en geen periodieke onderzoeksplicht hebben, rust de verplichting op de exploitant. Voor de andere categorie, namelijk de risicogronden met vroegere risico-inrichtingen waarvan de exploitatie begonnen is vóór 29 oktober 1995, rust de verplichting tot oriënterend bodemonderzoek op de eigenaar van de grond. De OVAM zal de eigenaars en exploitanten van deze gronden tijdig aanschrijven en op de hoogte brengen van dit verplichte onderzoeksmoment.
In het decreet wordt voorzien in de mogelijkheid om vrijstelling te bekomen van de nieuwe onderzoeksplicht. De doelgroep voor deze vrijstelling zijn eigenaars die cumulatief voldoen aan de volgende voorwaarden:
- de eigenaar heeft de risico-inrichting(en) niet geëxploiteerd;
- de risico-inrichtingen waren niet aanwezig tijdens zijn eigenaarschap;
- de eigenaar heeft de locatie sedert de verwerving enkel gebruikt voor particulier gebruik.
Als de eigenaar het eigendomsrecht door vererving heeft verkregen zal hij moeten aantonen dat de erflater voldeed aan de voorgaande vrijstellingsvoorwaarden. Bij vrijstelling van de onderzoeksplicht zal de OVAM het onderzoek ambtshalve uitvoeren.
